วัวไม่เป็นสัด และการแก้ไขปัญหาเบื้องต้น

วัวควายไม่เป็นสัดหลังจากคลอดลูก  เป็นปัญหาที่พบเจอกันบ่อย  สาเหตุมีหลายอย่างและต้องมาวิเคราะห์ดู   โดยจะแยกเป็น 2 กรณี ได้แก่  
1. กรณีวัวควายทีผอม       2.กรณีวัวควายที่อ้วนสมบูรณ์ดีแล้ว

กรณีวัวควายที้่ผอม
วัวควายที่ผอม  สภาพร่างกายไม่สมบูรณ์  ย่อมที่จะไม่เป็นสัดเป็นเรื่องธรรมดา   ต้องทำให้อ้วนท้วนขึ้นมาก่อน (ไม่มีทางลัด ที่จะทำให้วัวผอมเป็นสัด) อย่างน้อย คะแนนความสมบูรณ์ของร่างกายต้องอยู่สัก 2.5 จาก 5 คะแนนเต็ม   โดยสาเหตุการผอม และ การแก้ไข อาจมีดังนี้
- อาหารที่ให้ ไม่เพียงพอกับความต้องการ    ไม่ว่าจะเป็นในแง่ปริมาณ และ ในแง่คุณภาพ   ยกตัวอย่างเช่น  วัวควายที่กินแต่ฟางอย่างเดียว  จะขาดสารอาหาร เพราะฟางมีโปรตีนต่ำ  ควรเสริมอาหารข้นด้วย      หรือกรณีที่ให้กินหญ้าสด แต่ให้ไม่เพียงพอ ก็ทำให้วัวควายผอมได้เช่นกัน
- การขาดวิตามิน และ แร่ธาตุ   วิตามินทีมักขาดแคลน ได้แก่ วิตามิน A  D  E และ ฺB12 (มีทั้งแบบให้กิน และแบบฉีด)  ส่วนแร่ธาตุ  มีผลิตภัณฑ์หลายแบบที่ป้องกันและรักษาการขาดแร่ธาตุได้ เช่น แร่ธาตุก้อน   แร่ธาตุผงแบบผสมอาหาร    ขึ้นอยู่กับรูปแบบการเลี้ยงของแต่ละฟาร์ม   
- กรณีที่่แม่พันธุ์ผอมมาก   การหย่านมลูกก็เป็นทางเลือกที่ดี   โดยลูกวัวควายควรจะแข็งแรง และหากินอาหารเองได้เก่งแล้ว  
- การถ่ายพยาธิ  ก็เป็นเรื่องที่สำคัญ  ในวัวควายที่โตเต็มที่   ควรถ่ายพยาธิทุก 6เดือน  ด้วยยาถ่ายพยาธิทีมาตรฐาน(ของมีทะเบียนย่อมแน่นอนกว่า)  ครอบคลุมทั้งพยาธิตัวกลม  พยาธิตัวแบน  พยาธิใบไม้
- กรณีที่ผอมแบบไม่ทราบสาเหตุ   กินอาหารน้อย   ดูอ่อนแอ   ทั้งๆที่่อาหารมีอุดมสมบูรณ์ และถ่ายพยาธิทางเดินอาหารแล้ว  ก็น่าจะมาสงสัยเรื่องการป่วย  ที่พบบ่อยๆ ได้แก่โรคพยาธิเม็ดเลือด      ก็ต้องรักษากันไปตามเรื่องตามราว
- ยาบำรุง  ไม่ว่าจะเป็นแผนปัจจุบัน หรือแผนโบราณ   เป็นตัวช่วยให้แก้ไขปัญหาได้รวดเร็วขึ้น  


กรณีวัวควายที่อ้วนสมบูรณ์ดีแล้ว
วัวควายสภาพร่างกายสมบูรณ์   แต่ไม่เป็นสัด 
- การจับสัด  ต้องดี  วัวบางตัวเป็นสัด แต่เราเองสังเกตุได้ไม่ดีพอ   หรือใช้เวลาสังเกตุน้อยเกินไป( ควรอย่างน้อย เช้า-เย็น ครั้งละ 20 นาที)
- เคยมีกรณีที่โดนผสมจริงไปแล้วและตั้งท้อง    แต่ตอนผสม  เราไม่เห็น  อันนี้ก็เป็นไปได้  
- อาจเกิดการขาดวิตามิน A D E และ แร่ธาตุ  กรณีนี้  เราเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ได้หลากหลายรูปแบบ  ยกตัวอย่างเช่น ถ้าเราให้กินอาหารข้นอยู่แล้ว(หรือวัตถุดิบอาหารสัตว์อื่นๆ เช่น รำ  เราสามารถเลือกใช้วิตามิน+แร่ธาตุแบบผสมอาหาร(พรีมิกซ์)มาผสมหรือโรยบนอาหารให้กินได้เลย    หากเราไม่ได้ให้อาหารข้น เราน่าจะใช้วิตามินแบบฉีดควบคู่กับแร่ธาตุก้อนก็ดูจะเหมาะสมดี
- การที่ลูกดูดนมอยู่  จะทำให้ไม่เป็นสัด  เพราะกลไกการเป็นสัดจะถูกระงับด้วยการดูดนมของลูก   อาจทดลองหย่านมแบบช่วงสั้นๆ 48 - 72 ชั่วโมง   (ใช้ในกรณีที่ลูกกินอาหารข้นและอาหารหยาบได้ดีแล้ว  สุขภาพแข็งแรง   และอายุประมาณ 3 เดือน)
- ความผิดปกติของมดลูก  เช่น มดลูกไม่เข้าอู่ตามปรกติ     มดลูกอักเสบ    มดลูกอักเสบแบบมีหนองสะสม(Pyometra)   
- ความผิดปกติของรังไข่ เช่น ถุงน้ำที่รังไข่ (รักษาด้วยฮอร์โมน)   
- รังไข่ไม่ทำงาน (รักษาด้วยฮอร์โมน)   มีหลายสูตรมาก