พยาธิเม็ดเลือดในโคกระบือ

พยาธิเม็ดเลือด เป็นโรคที่สำคัญในโคกระบือ เนื่องจากเมืองไทยเป็นเขตร้อนชื้น  มีพาหะชุกชุม ได้แก่เห็บ เหลือบ รวมทั้งการติดต่อทางเข็มฉีดยา  พยาธิเม็ดเลือดเกิดจากสัตว์เซลล์เดียว(โปรโตซัว)
โดยอาศัยและก่อโรคในกระแสโลหิตหรือเม็ดเลือด  มีความรุนแรงและอันตรายกว่าพยาธิในทางเดินอาหาร(อาจเป็นเพราะว่าการถ่ายพยาธิทั่วไป ผู้เลี้ยงมักจะปฏิบัติต่อเนื่องกว่าเป็นโปรแกรม)
พยาธิเม็ดเลือดหลักๆที่พบในเมืองไทย ได้แก่
1.ทริปพาโนโซม (Trypanosome)
2.บาบีเซีย (Babesia)
3.อะนาพลาสม่า (Anaplasma)
4.ไธเลอเรีย(Theileria)
อาการส่วนใหญ่จะคล้ายคลึงกัน ได้แก่ โลหิตจาง มีไข้สูง  แท้งลูก เยื่อเมือกซีดหรือออกเหลือง อ่อนแอ หายใจหอบหรือแรง  เดินไม่ทันฝูง ลุกยาก ผอม กินอาหารลดลง  ไม่เป็นสัด 
อาการที่จำเพาะก็มีบ้าง แต่ไม่เสมอไป เช่น
-ทริปพาโนโซม จะมีการรบวมน้ำที่คาง 
-บาบีเซีย จะปัสสาวะเป็นสีน้ำโค้ก
-ไธเลอเรีย ขาหลังอ่อนแรง ต่อมน้ำเหลืองบวมโต
ซึ่งวิธีการวินิจฉัยว่าวัวควายของเราเป็นพยาธิเม็ดเลือดชนิดไหน  คือต้องเจาะเลือด(ใส่ขวดที่มีEDTA ป้องกันเลือดแข็งตัว) ส่งห้องแล็บ ตามมหาวิทยาลัยหรือศูนย์วิจัยของกรมปศุสัตว์
ซึ่งฟาร์มทั่วไป หรือเกษตรกร ค่อนข้างจะประสบปัญหาในทางปฎิบัติ
เอาแบบง่ายก่อนก็ได้ครับ
การป้องกัน
1.ป้องกันและกำจัดพาหะ อันได้แก่ เห็บ และ เหลือบ
2.หลีกเลี่ยงการใช้เข็มฉีดยาซ้ำ  รวมทั้งถุงมือล้วงตรวจทางทวารหนัก
การวินิจฉัยแบบเบื้องต้น เมื่อสงสัยว่าวัวป่วยเป็นพยาธิเม็ดเลือด
1.ให้แหวกเปิดจิ๋มดูว่า เยื่อเมือกมีสีซีดหรือออกเหลืองกว่าปรกติมั้ย โดยลองเปรียบเทียบกับวัวตัวที่แข็งแรงปรกติ
2.วัดไข้โดยใช้ปรอท วัดทางทวารหนัก

เมื่อพบว่า เยื่อเมือกมีสีซีดกว่าปรกติหรือสีออกเหลือง และมีไข้( สูงกว่า38.5องศาเซลเซียส)  ก็ควรตั้งข้อสงสัยว่าเป็นพยาธิเม็ดเลือด
แนวทางการรักษา